In ‘Huizen met een ziel’ beschrijven Jos Pouls en Henk Thiesen panden in Peel en Maas, die een boeiend historisch verhaal vertellen. Dat verhaal kan te maken hebben met een bijzondere functie of omdat het pand werd bewoond door bijzondere bewoners. Deze week bezoeken ze Grashoek, een ontginningsdorp waarvan de oorsprong ligt in de 19e eeuw toen er in het woeste gebied tussen Beringe en Helenaveen een aantal kleine boerderijtjes werd gesticht. In het begin van de twintigste eeuw ontwikkelde zich daaruit een boerengemeenschap compleet met kerk, school en diverse cafés. Vanwege die relatief jonge geschiedenis telt Grashoek weinig echt oude panden. De boerderij Houwenberg 6 is er één van.
Door jarenlange leegstand en gebrek aan onderhoud, maakt die momenteel een desolate indruk. Het pand ligt afgelegen in het landschap en wordt gezelschap gehouden door een prachtige eik, die waarschijnlijk direct na de bouw van de boerderij is geplant.
Johannes Spruijt
De hoeve Houwenberg 6 is gebouwd door ‘de Hollander’ Johan Spruijt. Spruijt werd in 1858 geboren in Vinkeveen en was getrouwd met Clazina Wilhelmina van Blokland. Beiden waren katholiek. Ze hoopten op Marisberg in Grashoek een nieuw bestaan op te bouwen als boer. In Hollandse kranten werd destijds reclame gemaakt voor de streek rond Grashoek, onder meer door pastoor Kengen en de landbouwer en caféhouder Hein Gielen, die niet alleen gronden hadden voor de verkoop maar ook boerderijen. Grashoek werd door Gielen in Randstedelijke kranten gepresenteerd als een volwaardig alternatief voor het verre Amerika: ‘geen dure of gevaarlijke reis, geen vreemde taal’ en vooral ‘even goeden, zwarten zandgrond voor zeer lagen prijs’. De akkers waren volgens hem prima geschikt voor akkerbouw en veeteelt en ook voor de teelt van bloembollen, zaadgoed en bomen. Het echtpaar Spruijt zag het wel zitten in de Peel en vestigde zich hier samen met hun kinderen op 15 maart 1911. De grond verwierven ze van de dochter van de Heldense burgemeester Janssen. Hollandse bouwstijl Ondanks zijn penibele toestand, valt nog goed te zien dat het hier gaat om een voor Peel en Maas ‘exotisch’ pand. Volgens de overlevering heeft Spruijt de langgevelboerderij laten tekenen door een architect uit zijn geboortestreek rond Vinkeveen. De boerderij wordt gekenmerkt door weelderig, kleurrijk metselwerk met opvallende gele, bakstenen banden rondom, hardstenen dorpels en qua indeling ongewone ramen met sparingen daarboven die zijn ingevuld met fraaie mozaïektegels. De oorspronkelijke raamluiken zijn allang verdwenen. Hetzelfde geldt voor de ooit op de muurankers aanwezige gietijzeren rozetten. In het naburige Helenaveen vind je soortgelijke architectuur.
Vroeg overlijden
Helaas was het avontuur van Johan Spruijt in de Peel maar van korte duur. Hij overleed namelijk al op 20 november 1913, slechts 55 jaar oud. De weduwe bleef met haar kinderen op de boerderij wonen en zette het bedrijf met hangen en wurgen voort. Zij overleed ook vrij jong: op 9 maart 1921, 60 jaar oud. Al een maand later werd de boerderij in het café van Louis Hunnekens openbaar verkocht door notaris Haffmans. Het pand was toen nog bijna nieuw. De veiling omvatte ook ruim 10 hectaren bouw- en weiland, diverse werktuigen, een Belgisch trekpaard, acht koeien, vijf varkens en de complete huisraad. Koper was de familie Willemsen, die hier enkele generaties zou boeren. In 2005 kwam daaraan een einde en zette het verval in van dit voor heel Peel en Maas zo bijzondere pand, een erfgoedobject dat symbool staat voor de pionierszin van Grashoek. Hoewel hij er maar kort heeft gewoond, werd Johan Spruijt voor zijn durf in Grashoek geëerd met een eigen straatnaam.
Tekst: Jos Pouls en Henk Thiesen
