Dorpsprofiel Kessel
Het gebied waar nu Kessel ligt, werd vanwege de nabijheid van de Maas en de aanwezige, vruchtbare kleigrond, al in de prehistorie en Romeinse tijd volop bewoond. Vlakbij het huidige dorp liep een Romeinse weg evenwijdig aan de Maas. Er zijn in en rond Kessel diverse vondsten gedaan uit deze periode, zoals een fraaie driegodensteen, twee Romeinse villa’s, munten en een helm.
Het dorp Kessel ontstond in de volle middeleeuwen bij de kruising van de Romeinse weg en een doorgang door de Maas, waarover de graven van Kessel de controle hadden. In de 10e eeuw bouwden die graven hier een zware woontoren (donjon) op een motte: het huidige kasteel de Keverberg. Met deze bouwdatum is het één van de oudste kastelen van Nederland. De naam Kessel is afgeleid van castellum (kasteel).
De graven van Kessel beheersten destijds een gebied dat grofweg het huidige Noord-Limburg tot Venray omvatte en verder enkele Duitse gebieden. Gedwongen door geldgebrek verkocht de graaf van Kessel in 1279 zijn bezittingen aan de Graaf van Gelre, waarmee Kessel onderdeel werd van dat veel omvangrijkere graafschap.
Al in 1312 kreeg Kessel marktrechten wat duidt op handel en mobiliteit. De huidige Markt ten noorden van het kasteel is het oudste woongebied van het dorp. De kleine, romaanse parochiekerk werd in 1460 afgebroken en op dezelfde plaats verrees een mergelstenen, gotisch kerkgebouw (dat op zijn beurt in 1870 werd vervangen door de huidige kerk van Pierre Cuijpers). In 1541 kwam het kasteel in handen van de familie Van Merwijck, die een bijna absolute macht bezat over het dorp. In deze periode vonden ook vernielingen en verwoestingen plaats als gevolg van de Tachtigjarige Oorlog. Onder de huidige kerk bevinden zich nog de grafkelders van de Heren van Kessel en van een aantal pastoors.
Na 1648 (Vrede van Münster) behoorde het dorp tot Spaans Gelre om in de 18e eeuw over te gaan naar Pruisen. Dit duurde tot aan de Franse tijd, waarna Kessel onderdeel van Nederland werd. De Napoleonsbaan werd begin negentiende eeuw aangelegd, waardoor Kessel vlakbij een belangrijke verkeers- en handelsader kwam te liggen.
Bij gevechten aan het einde van de Tweede Wereldoorlog werden kasteel de Keverberg, de kerk, de historische kern en de molen zwaar beschadigd. Rond de oude woonkern werden na 1950 enkele nieuwbouwwijken ontwikkeld.
In 2015 is de kasteelruïne heropgebouwd op een bijzondere manier: de oude delen werden geconsolideerd en vervolgens gecombineerd met moderne toevoegingen in staal en glas. De meningen zijn hierover verdeeld. Sindsdien is de Keverberg een belangrijke toeristische attractie.
Beeld: PeelenMaasNet